به‌روزرسانی باور‌های شیعی با زیارت‌نامه | بررسی ۲ میراث زیارتی امام هادی (ع)
از عوامل خوشبختی و سعادت شیعیان، میراث باارزشی است که هریک از ائمه (ع) به تناسب شرایط زمان خود برای ما به یادگار گذاشته‌اند.
به گزارش شهرآرانیوز؛ از مهم‌ترین این مواریث، زیارت‌نامه‌ها و ادعیه است که انس با آن‌ها، در‌های خیر و معرفت و آرامش را به روی ما می‌گشاید؛ مثل زیارت جامع کبیره و غدیریه که امام‌هادی (ع) در آن شرایط خفقان و پرفشار حیات بابرکت خود برای ما انشا کردند.
به‌مناسبت سالروز شهادت آن حضرت، درباره این زیارت‌ها با حجت‌الاسلام‌والمسلمین امیرعلی حسنلو، استاد تاریخ اسلام و مدیرگروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه، گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
گشودن باب امام‌شناسی
زیارت، آداب و مراسمی است که بیشتر فرقه‌های اسلامی و حتی غیرمسلمانان و پیروان ادیان دیگر، به آن اهتمام دارند و پایبند هستند. در سیره رسول خدا (ص) و حضرت زهرا (س) و ائمه (ع) هم زیارت پررنگ بود و صحابه نیز به‌دلیل پیروی از سنت به آن مقید بودند؛ به‌دلیل همین اهمیت زیارت، زیارت‌نامه‌های متعددی را معصومان (ع) انشا کرده‌اند؛ چنان‌که از امام‌هادی (ع) سه میراث زیارتی به یادگار مانده است که ضمن تأکید بر زیارت و تأیید آن به‌عنوان سنتی نبوی، راه ارتباط مستمر مخاطب با اهل‌بیت (ع) و معارف بزرگ امام‌شناسی را عرضه و باور‌های دینی را تقویت می‌کند.
سِر دشمنی وهابیت با زیارت
دوران امامت امام‌هادی (ع) که مردم باید برای عصر ظهور آماده می‌شدند، بسیار حساس بود، لذا باید عقاید و باور‌های واقعی اسلام و سیره رسول‌ا... (ص) به مردم منتقل می‌شد. یکی از سنن مهم پیامبر (ص)، زیارت بود که امروز وهابیت منکر این سیره حضرت است؛ علت اینکه وهابیت، منکر زیارت است و آن را معادل شرک می‌داند، این است که زیارت، ضامن ارتباط دائمی با دین و حیات دین است و درمقابل، وهابیت، مأموریت دارد دین را نابود کند؛ برای همین عواملی که انسان را با دین پیوند می‌دهد، نشانه گرفته‌اند که یکی از آن‌ها قبور اولیای الهی و بزرگان دین است.
آماده‌سازی شیعه برای دوران غیبت، با کمک زیارت
امام هادی (ع) و امام عسکری (ع) با پیش‌بینی روز‌ها و شرایط سخت، میراث زیارتی از خود برجای گذاشتند تا ارتباط شیعه با ائمه (ع) در عصر غیبت، قطع نشود و در قالب این زیارت‌ها، عقاید شیعه را عرضه کردند. از امام‌هادی (ع) سه زیارت به یادگار مانده است و امام‌عسکری (ع) با توصیه به زیارت اربعین، راهی را در تاریخ گشودند که اکنون برکات آن را بعد از قرن‌ها می‌بینیم و پیاده‌روی چندمیلیون‌نفری اربعین حسینی، جهان را به اعجاب واداشته است.
معرفی‌نامه هنریِ اهل‌بیت (ع)
نخستین یادگار، زیارت جامعه کبیره است؛ دریایی از معارف الهی و مضامین عالی مشتمل بر معرفی مقام ائمه (ع). به تعبیر علامه‌مجلسی (ره)، این زیارت از نظر سند و روایت از صحیح‌ترین و قوی‌ترین زیارات ائمه (ع) است و در حرم هریک از آن‌ها قابلیت قرائت دارد.
در این متن، ویژگی‌های امامت به‌زیبایی و با ترتیب، تبیین شده است تا مردم ضمن زیارت، منزلت امامان (ع) را نیز بشناسند. آن حضرت در این زیارت، همه اوصاف امام را معرفی می‌کنند و عقاید معتقدان به امامت حاکمان اموی و عباسی و دیگران را که مدعی جانشینی رسول خدا (ص) بودند، با روش‌های خاص و لطافت و زیبایی و آهنگی هنری که در مخاطب تأثیر می‌گذارد، باطل می‌کنند.
رد ادعای خلفای جائر
معرفی اهل‌بیت (ع) به‌عنوان معدن و سرچشمه علم در این زیارت، رد ضمنی عقاید فرقه‌های مختلفی است که به امامت حاکمان اموی و عباسی و دیگران معتقد بودند و حدیث نبوی «من لم یعرف امام زمانه ماته میته جاهلیه» را به سلاطین تأویل می‌کردند و آن‌ها را امام مفترض‌الطاعه می‌شمردند؛ امام هادی (ع) در زیارت جامعه، این شبهات را به‌خوبی پاسخ دادند که فردی شایسته جانشینی پیامبر (ص) و واجب‌الاطاعت است که چنین اوصافی را داشته باشد، نه منحرفانی که مدعی هستند.
زیارتی برای هر روز شیعه
دومین میراث زیارتی امام‌هادی (ع)، زیارت غدیریه است با سند معتبر و مربوط به روز عید غدیری که امام‌هادی (ع) در سفری که به اجبارِ متوکل از مدینه به سامرا داشتند، در مسیر و در نجف‌اشرف این زیارت را خطاب به قبر مطهر جد بزرگوارشان حضرت علی (ع) انشا و یارانشان آن را ضبط کردند. زیارت غدیریه مثل زیارت عاشورا که مخصوص روز عاشورا نیست، صرفا مخصوص عید غدیر نیست، بلکه محدث قمی در مفاتیح‌الجنان آورده است که می‌توان آن را هر روز قرائت کرد.
مبارزه نرم با غاصبان ولایت
این زیارت‌نامه در امتداد سیره حضرت فاطمه (س) است که برای تبیین غدیر، خطبه فدکیه را ایراد کردند. محور زیارت غدیریه، ذکر فضایل امیرالمؤمنین (ع) است. حکمت این رویکرد و توجه و اهمیت امام هادی (ع) می‌تواند هم به جهات سیاسی و هم به جهات کلامی و باور‌های شیعی و اسلامی در مقابل فضایل‌تراشی برای خلفای ستمگر و غاصب باشد؛ ازطرفی متوکل که سرسخت‌ترین دشمن علویان بود، مدام به امیرمؤمنان (ع) توهین می‌کرد.
احتمال دارد امام‌هادی (ع) با این زیارت مقابل این گستاخی‌ها، به بیان فضایل مولای متقیان (ع) پرداخته و دفع شبهه و به تنویر افکار مسلمانان در مقابل سیل تهاجم این خلفای جور، اقدام کرده باشند، لذا زیارت غدیریه به برخی حوادث تاریخ و نقش امیرمؤمنان (ع) در استقرار اسلام و ایثار‌ها و مجاهدت‌های حضرت می‌پردازد.
تفسیر آیات در زیارات
سومین یادگار زیارتی امام‌هادی (ع) «زیارت‌نامه امیرالمؤمنین (ع)» است که در آن از امیرالمؤمنین (ع) به‌عنوان اول مظلوم عالم و نخستین کسی که حق او غصب شده، یاد کرده است. در هر سه این زیارت‌ها، ولایت و امامت به‌صورت خاص مورد تأکید امام‌هادی (ع) است و هر سه درباره امام‌شناسی، معارفی غنی عرضه کرده‌اند. این متون زیارتی درواقع تفسیر آیات قرآن و روایات نبوی است که در شأن اهل‌بیت (ع) و امیرمؤمنان (ع) نازل و صادر شده است؛ مثل حدیث غدیر (حدیث ولایت)، حدیث ثقلین، حدیث باب مدینه علم، حدیث مؤاخات (برادری) و حدیث منزلت.
به‌روزرسانی باور‌های شیعی
امام‌هادی (ع) تمام باور‌های شیعی را با استناد به قرآن و سنت نبوی به‌اصطلاح امروزی به‌روز و آپدیت کردند. این کار همیشه لازم است و امروز هم علما و اندیشمندان تکیف دارند باور‌ها را روزآمد و برای مردم تبیین کنند. این میراث زیارتی امام‌هادی (ع) به‌ویژه در جامعه کبیره، بهترین شیوه برای روزآمد کردن و سامان‌دهی فکری جامعه اسلامی به‌ویژه در شرایطی است که دشمنان به‌شدت علیه باور‌های برحق ما شبهه‌افکنی می‌کنند، لذا با مراجعه به متن و شروحی که بر این زیارت نوشته شده است، می‌توان جایگاه و برکات امامت را تبیین و درک کرد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
